In navolging van ons burgeronderzoek SOS Mezen in 2019, waarbij dode mezennesten op pesticiden werden gescreend, duikt Velt dit jaar in de slaapkamer. Met het burgeronderzoek SOS Slaapkamer willen we vaststellen hoeveel schadelijke pesticiden tot in onze slaapkamer geraken in België en Nederland. Tegelijkertijd willen we de bron van deze pesticiden achterhalen.
Waarom SOS Slaapkamer?
Jaarlijks krijgt Velt vragen van ongeruste burgers die in landbouwgebied wonen. Niet onterecht blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. Studies tonen aan dat pesticiden zich op verschillende manieren verspreiden in de omgeving, zelfs als ze gericht en lokaal worden toegepast. Zo is er drift, waarbij fijne druppels spuitvloeistof zich door de lucht verplaatsen. Of vervluchtiging, waarbij een deel van de pesticiden tijdens het gebruik vervluchtigt. Via beide wegen slaan ze elders neer.
En elders, dat kan betekenen in je woning. Zo toonde een kleinschalig Europees onderzoek naar pesticiden in de slaapkamer aan dat in alle 21 onderzochte slaapkamers pesticiden werden gevonden. Een ander onderzoek vond dan weer 170 verschillende pesticiden terug in de leefomgeving van 48 inwoners in Groningen en Friesland. In beide onderzoeken gaat het over pesticiden die mogelijk kankerverwekkend en schadelijk voor de vruchtbaarheid zijn.
Binnenshuis gebruik
Ook het binnenshuis gebruik van pesticiden zorgt voor vervuiling van de woning. In België en Nederland gebruiken mensen massaal veel pesticiden tegen allerlei ongewenste diertjes. Ze zitten bijvoorbeeld in muggenstekkers, vlooienbandjes, mierendoosjes en luizenshampoos.
Veel burgers weten niet dat het gebruik van deze producten gezondheidsrisico’s met zich meebrengt. Daarom vergeten ze vaak veiligheidsmaatregelen te nemen, zoals handschoenen dragen. De Hoge Gezondheidsraad, het wetenschappelijk adviesorgaan van de Belgische overheid, stelde vast dat de blootstelling aan insectenbestrijdende middelen binnenshuis 10 tot 100 keer groter is dan de potentiële blootstelling aan pesticideresidu’s in voeding.
Jonge kinderen zijn bovendien extra kwetsbaar. Het risico voor hun gezondheid is groter, omdat ze rondkruipen op de grond en hun handen vaak in hun mond stoppen.
Nood aan onderzoek
Het is duidelijk dat er nood is aan verder onderzoek naar pesticiden in woningen in Nederland en België. De overheid zet hierin geen stappen. Daarom start Velt zelf SOS Slaapkamer. 114 zorgvuldig geselecteerde burgerwetenschappers krijgen in juni 2024 een testkit waarmee ze via hun eigen stofzuiger stof verzamelen in hun slaapkamer. Dat stofstaal wordt geanalyseerd in het labo Primoris in Zwijnaarde. In het najaar van 2024 brengt Velt het globale eindrapport uit.
Dat eindrapport zal ons heel wat interessante inzichten bieden. Allereerst krijgen we een antwoord op de vraag of er pesticiden terug te vinden zijn in slaapkamers, welke pesticiden dit zijn en in welke hoeveelheid ze voorkomen. In een tweede stap kunnen we achterhalen waar deze pesticiden vandaan komen. Hiervoor leggen we de voorgaande resultaten samen met extra informatie van de huiseigenaar.
Verdere actie
Natuurlijk verwacht niemand schadelijke pesticiden terug te vinden in slaapkamers. Tonen de resultaten toch het omgekeerde, dan wil Velt verdere actie ondernemen om pesticidevervuiling in de toekomst te vermijden.
Concreet zullen we dit doen door ons enerzijds te richten naar de gebruikers van pesticiden (landbouwers, tuinaannemers, …) in de buurt van woningen om maatregelen te nemen die de verspreiding van pesticiden inperken. Anderzijds door burgers te informeren die, meestal onwetend, zelf pesticiden binnen brengen in huis, bijvoorbeeld via een muggenstekker in de zomer. En als laatste door naar regionale en nationale overheden te stappen met aanbevelingen om inperkende maatregelen te nemen rond pesticidegebruik. Zo creëren we een veilige leefomgeving voor alle burgers, ook op het platteland.
SOS Slaapkamer is mogelijk dankzij deze partners:
