Knokke-Heist doet het al jaren zonder pesticiden op het openbaar domein. Nu zet de gemeente een stap verder. Op 1 januari 2021 ging een pesticideverbod in. Niemand, met uitzondering van professionele land- en tuinbouwers, mag nog pesticiden gebruiken. Dat staat netjes in het gemeentelijk politiereglement. Om tuineigenaars en -aannemers te tonen dat het zonder pesticiden kan, werkt Knokke-Heist samen met Velt.
Bijen als meetinstrument
Sinds 2014 vliegen er in Knokke-Heist 500.000 extra bijen rond. Ze werken mee aan een wetenschappelijk onderzoek van BeeOdiversity, dat bedrijven en lokale overheden helpt om milieuprojecten en -strategieën te ontwikkelen. ‘De honingraten worden drie keer per jaar onderzocht op soorten stuifmeel, zware metalen en pesticiden’, zegt Anne Vervarcke-Pattyn, Schepen van Milieu van Knokke-Heist. ‘Jaarlijks krijgen we dan een resultatenrapport. Zo weten we exact hoeveel pesticiden er aanwezig zijn in onze gemeente.’
In 2016 waren er 16 soorten pesticiden aanwezig in de bijenkasten. ‘Ondertussen is dat aantal opgelopen tot 20. Sommige komen voor in kleine hoeveelheden, andere in extreem hoge gehaltes. We vinden ook stoffen terug die al lang verboden zijn. Het is verontrustend dat op vijf jaar tijd de hoeveelheid en het gehalte aan pesticiden niet afnemen. Integendeel. Daarom ondernemen we nu actie in de hoop op lange termijn geen pesticiden meer aan te treffen.’
Zichtbare campagne
Met de campagne Maak de bij blij wil de gemeente bewoners, tuinaannemers en tuineigenaars informeren over de impact van pesticiden om zo een gedragsverandering teweeg te brengen. Sinds het voorjaar van 2021 hangen er in het straatbeeld affiches en er werden folders uitgedeeld. ‘We deelden zelfs campagnemateriaal uit aan de syndici van appartementsgebouwen. Zo brengen we ook mensen zonder tuin op de hoogte’, zegt Anne.
Wandel- en fietsroutes verbinden de vijf bijensites in de gemeente. Ze tonen je alle bijenkasten en bijbehorende bloemenweiden. Als je bijen houdt, moet je voldoende voedsel voorzien. In totaal zijn er daarom 23 bloemenweiden, goed voor zo’n 20.000 m².
Enquête bij eigenaars en aannemers
‘Uit een enquête bij 103 inwoners in 2020 blijkt dat iets minder dan 15 procent van de tuineigenaars pesticiden gebruikt, vooral mos- en onkruidverdelgers. Dat is een bevredigend resultaat’, vindt Anne. ‘Een gelijkaardige enquête bij 25 tuinaannemers actief in Knokke-Heist in 2020 toont dat 23 tuinaannemers herbiciden gebruiken tegen onkruid en 19 pesticiden tegen ziekten en plagen. Dat is dus een heel ander verhaal. Ze geven aan dat dat meestal op uitdrukkelijke vraag van de de klant is.’
Daar is dus een grote ecologisch winst te halen. Tuinaannemers met een fytolicentie mogen in privétuinen alle toegelaten pesticiden gebruiken, terwijl voor particuliere tuineigenaars zelf alle synthetische herbiciden verboden zijn. Zo komen de stoffen toch nog in heel wat privétuinen terecht.
Samen met Velt
Velt maakte een tweeledig begeleidingstraject op voor de gemeente: voor particuliere tuineigenaars én voor tuinaannemers actief in Knokke-Heist.
- Voor tuineigenaars geeft Velt workshops over biodiversiteit, nu nog online, binnenkort ook in levenden lijve. Velt organiseert ook inspirerende tuinbezoeken die laten zien hoe mooi en biodivers tuinen zonder pesticiden zijn.
- Voor tuinaannemers is er een bijscholingstraject van vijf halve dagen. De opleiding gaat in op de risico’s van pesticiden, successie in de natuur, alternatieve onkruidaanpak en moeilijke planten zoals Japanse duizendknoop. Tuinaannemers leren ook omgaan met de weerstand van klanten.
Elke tuinaannemer die alle lessen doorloopt, krijgt een certificaat en wordt opgenomen in de lijst van ecologische tuinaannemers. ‘De tuinaannemers worden zo de ambassadeurs voor een pesticidevrij Knokke-Heist’, zegt Anne.
‘Controleren of iemand al dan niet pesticiden gebruikt, is moeilijk. GAS-vaststellers en politieagenten zijn bevoegd in te grijpen.’ Daarnaast rekent de schepen op burgerzin. ‘Als gemeente met 30.000 vaste inwoners vormen we een hechte groep.’
Interesse in het Velt-traject?
Kijk op www.gemeentevoordetoekomst.be/toolbox/samen-voor-een-pesticidevrije-gemeente of contacteer Velt-medewerker Greet Tijskens via [email protected]
Foto's: Manon Van Hauwaert en BeeOdiversity
